De verschillende soorten

Iedereen is uniek. Persoonlijkheidsstoornissen zijn er dan ook in meerdere soorten en maten. Een persoonlijkheidsstoornis kan zich op verschillende manieren uiten en heeft zijn eigen kenmerken. Hieronder lichten we de verschillende soorten toe.

Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis 

Het belangrijkste kenmerk van een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis is een diepgewortelde, extreme behoefte verzorgd te worden. Je hebt het idee dat je het leven niet alleen aan kan. Dit uit zich in onderdanig en vastklampend gedrag. Je maakt je bijvoorbeeld afhankelijk van je ouders of van je partner.  

Deze afhankelijkheid kan erg ver gaan. Je cijfert jezelf weg en je eigen mening geven vind je lastig. Je bent bang hierdoor de steun van de mensen waaraan jij je vastklampt te verliezen. Wanneer dit toch gebeurt, ga je snel op zoek naar een nieuw persoon. Je bent constant op zoek naar steun en geruststelling. 

Histrionische (theatrale) persoonlijkheidsstoornis

Mensen met een histrionische persoonlijkheidsstoornis uiten emoties vaak overdreven uitbundig en staan graag in het middelpunt van de belangstelling. Op de omgeving komt iemand met een histrionische-persoonlijkheidsstoornis over als een sociaal en charmant persoon. Op den duur kunnen familie, vrienden of collega’s het gevoel hebben dat je toneel speelt en nooit je ware ik laat zien. Mensen met een histrionische persoonlijkheid flirten meer dan anderen en laten vaker seksueel getint gedrag laten. 

Het uitbundige gedrag maskeert vaak onzekerheid en gevoelens van angst. Je vindt het moeilijk om diepgaande gevoelens te uiten en langdurige intieme relaties aan te gaan. Je emoties lijken uitbundig, maar ze blijven oppervlakkig en wisselen vaak.  

Antisociale persoonlijkheidsstoornis 

Mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis hebben veel moeite met stabiliteit in hun denken, voelen en gedrag. Hierdoor zijn ze impulsief, prikkelbaar of agressief en op zoek naar een snelle behoeftebevrediging. Ook is het geweten minder ontwikkeld: je voelt je niet schuldig.

Mensen met deze stoornis zijn vaker dan gemiddeld verslaafd zijn aan alcohol of drugs. Door hun levensstijl hebben ze ook vaker lichamelijke aandoeningen. Denk hierbij aan verwondingen door bijvoorbeeld gewelddadig gedrag of seksueel overdraagbare aandoeningen. In de vroege volwassenheid is er zelfs een grotere kans op overlijden. Dit hangt vooral samen met middelenmisbruik, een hoog percentage zelfmoorden en een grotere betrokkenheid bij misdrijven met een dodelijke afloop. 

Het is van mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis bekend dat ze vaak hun schoolopleiding niet afmaken of dat ze stoppen met hun werk. De meest ernstige gevallen brengen een groot deel van hun leven door in een gesloten setting, zoals de gevangenis of een tbs-kliniek.

Paranoïde persoonlijkheidsstoornis 

Mensen met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis zijn angstig en op hun hoede. Ook als ze iemand al langer kennen. Ze zijn continu bezig met het inschatten van de situatie en kijken ‘de kat uit de boom’.

Iemand met een paranoïde persoonlijkheid heeft een innerlijke overtuiging ontwikkeld die zegt dat andere mensen niet te vertrouwen zijn. Ze gaan gebukt onder het idee dat alles wat je over jezelf laat weten, tegen je gebruikt wordt. Ze ontdekken verborgen bedreigingen of beledigingen in wat andere mensen zeggen of doen.

Mensen met deze stoornis zijn kritisch en achterdochtig. Ze hebben veel tijd nodig om anderen te vergeven. Ze voelen zich het meest op hun gemak wanneer er niemand in de buurt is. Mensen die lijden aan deze stoornis hebben vaak een kleine vriendenkring en blijven vaker zonder partner dan anderen. Een relatie met iemand met een paranoïde persoonlijkheidsstoornis kan erg zwaar zijn. De partner wordt er vaak van verdacht ontrouw te zijn. 

Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis

Bij een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis heb je wel behoefte aan sociaal contact maar ben je bang voor afwijzing en kritiek van de mensen met wie jij omgaat. Mensen zien je vaak als verlegen, gevoelig en onzeker.

Je bent bang voor situaties waarin mensen je negatief kunnen beoordelen en voelt je vaak diep onzeker. Je bent ervan overtuigd dat je onaantrekkelijk bent en minderwaardig aan andere mensen. Je houdt je mening vaak voor je en je past je aan je omgeving aan. Hierdoor leert niemand jou echt kennen.

Relaties en vriendschappen zijn lastig. Je houdt mensen op afstand en durft je alleen open te stellen wanneer het 100% zeker is dat iemand je aardig vindt. Als er een kleine kans op afwijzing is, blijf je op afstand. Je bent bang om te worden afgewezen of uitgelachen.

Een vermijdende persoonlijkheidsstoornis ontwikkelt zich tijdens de puberteit en ontvouwt zich in de jongvolwassenheid. Deze de klachten lijken op een sociale fobie, maar het probleem zit dieper.