Geplaatst op 9 maart, 2023
Donderdag 9 maart was de jaarlijkse herdenking bij het Joods monument op het voormalig terrein van Psychiatrisch Ziekenhuis Groot-Bronswijk in Wagenborgen. Het monument werd in 2006 onthuld. Vanaf dat jaar staan we stil bij de trieste omstandigheid dat op maandag 9 maart 1943 om 10.50 uur vier joodse bewoners van het psychiatrisch ziekenhuis werden weggehaald. Via Westerbork reisden zij naar het vernietigingskamp Sobibor in Polen en werden zij bij aankomst
Herdenking
Kinderen van Kindcentrum ‘De Kronkelaar’ uit groep 5 en 6 lazen verhalen en gedichten voor. Johan Oostinga, namens de Raad van Bestuur van Lentis, burgemeester Ben Visser van de Gemeente Eems-Delta en René de Vries, overlevende van de Holocaust, hielden een toespraak. Vertegenwoordigers van verschillende maatschappelijke en kerkelijke organisaties uit Wagenborgen, oud Groot-Bronswijkers en dorpsbewoners waren ook aanwezig.
Informatiebord
Speciaal moment dit jaar was de onthulling van een informatiebord waar meer verteld wordt over de joodse slachtoffers en over de manier van herdenken bij dit Joods-monument.
Johan Oostinga deelde dit verhaal met de aanwezigen:
“Opdat wij niet vergeten” is sinds jaar en dag het motto van 4 mei; de dag waarop in Nederland alle slachtoffers worden herdacht van de Tweede Wereldoorlog en andere oorlogen.
9 maart 1943 zijn Betje en Sientje Stoppelman, Heintje Levi en Herman Aptroot opgepakt en via Groningen naar Westerbork gebracht. Op 10 maart zijn ze, samen met 1.001 andere mensen vanuit Westerbork naar Sobibor in Polen gebracht om daar op vrijdag 13 maart 1943 vergast te worden. Omdat ze Joods waren. Het is ons toen, ondanks onze zorgplicht, niet gelukt hen te beschermen.
Deze gebeurtenis herdenken wij vandaag; ‘Opdat wij niet vergeten.’
Dit is niet vanzelfsprekend. Zo werd in het gedenkboek, dat in 1973 ter ere van het 100 jarig bestaan verscheen, niet gerept over het lot van deze joodse patiënten.
Dit verandert in de jaren 90, er vindt onderzoek plaats naar de Jodenvervolging in gemeente Wagenborgen en het gebeurde krijgt een plek. Een tastbare plek, in de vorm van een muurplaquette. “Opdat wij niet vergeten” is de tekst die op deze plaquette staat, tegenwoordig op het kerkhofje van de familie Brons op het voormalig terrein van Groot Bronswijk.
Onze inspanningen zijn erop gericht om hun verhaal levend te houden. Centraal staat natuurlijk het monument. Daarnaast hebben we samen met de Erfgoedcommissie van Groot Bronswijk het boek ‘Levend monument’ uitgebracht. En dit jaar hebben we een bord geplaatst bij het monument. Daarop hebben we het leven van Betje, Sientje, Heintje en Herman in beeld gebracht. Zodat dit verhaal ook beschikbaar is voor de toevallige voorbijganger. ‘Opdat wij niet vergeten’.
Dit is het 3e jaar dat ik hier namens Lentis ben om samen te herdenken. En iedere keer stel ik mijzelf de vraag hoe ik het zou doen als het oorlog zou zijn. Vorig jaar heb ik het volgende verteld:
‘Zou ik in staat zijn wat te doen? En zou het de veiligheid van mensen die bij ons wonen beschermen? Ongeacht de reden van verblijf, hun geloof, religie, afkomst, geaardheid, welk onderscheid dan ook? Het is een vraag die ik pas echt kan beantwoorden als het ooit oorlog zou zijn. En sinds vorig jaar is het oorlog in de Oekraïne, waar de bevolking vecht tegen de Russen om haar vrijheid te behouden. Het is vreselijk dat zoiets toch weer kan gebeuren, in Europa, zo dichtbij…de grens van hier naar Oekraïne is dichterbij dan van hier naar de Spaanse hoofdstad Madrid.’
Minstens net zo belangrijk is het om waakzaam te zijn op onverdraagzaamheid, een mogelijk onverschillige houding daarop, maar daar vooral op te blijven reageren. Dat vraagt lef. Maar het is nodig want vrijheid vraagt inspanning, van iedereen, altijd. Dus laten we actief handelen en reageren op onverdraagzaamheid, nu meer dan ooit, met Betje, Sientje, Heintje en Herman in onze gedachten. ‘Opdat wij niet vergeten omzetten in handelen’.
Deel dit artikel